In deze interviewreeks spreken we met mensen die vanuit verschillende rollen bijdragen aan de missie van het Leiden Healthy Society Center: Leiden één van de gezondste steden van Nederland maken. Deze keer: Wietske Veltman, wethouder Economie, Kennis, Sport en Gezondheid. Met een brede blik op gezondheid ziet zij een sleutelrol voor het LHSC: “Het LHSC verbindt stad, beleid, praktijk, onderwijs en onderzoek. Dat past precies bij de manier waarop we in Leiden willen werken.”
Gezondheid is meer dan zorg: het begint bij verbinding
Voor wethouder Wietske Veltman is gezondheid geen onderwerp van de zorgsector alleen. Als wethouder Economie, Kennis, Sport en Gezondheid ziet zij gezondheid juist als fundament onder álle beleidsterreinen. “Gezondheid gaat over zoveel meer dan alleen het voorkomen van een ziekte,” zegt ze. “Het gaat om zingeving, meedoen, verbonden zijn. En dat raakt aan hoe we wonen, werken, leren en leven in de stad. Niet alleen in het sociaal domein, maar óók in onze kenniseconomie.” Zelf gelooft ze ook sterk in ‘positieve gezondheid’; een brede benadering van gezondheid die zich richt op veerkracht, eigen regie en aanpassingsvermogen. “Mensen die zich verbonden voelen, zingeving ervaren, kunnen bewegen en perspectief hebben. Dat draagt allemaal bij aan welzijn.”
Daarom is ze enthousiast over het LHSC: “Wat ik krachtig vind, is dat het LHSC geen ivoren toren is. Door de samenwerking tussen de universiteit, hbo, mbo en gemeente worden onderzoekers, studenten, professionals en inwoners verbonden.” Volgens haar wordt er zo niet alleen gekeken naar wat werkt, maar ook waarom. “Die combinatie van wetenschap, praktijk en actieonderzoek maakt het mogelijk om kennis direct toe te passen en op te schalen.”
Gezondheidsverschillen zijn een urgent vraagstuk
Gezondheid is niet voor iedereen vanzelfsprekend. “In Leiden zien we bijvoorbeeld nog steeds verschillen in levensverwachting tussen wijken. Dat is onacceptabel”, stelt Veltman. “Mensen met fysiek zwaar werk, een lager inkomen of minder sociale steun vanuit de omgeving ervaren vaker gezondheidsproblemen.”
Daarom kiest de gemeente nadrukkelijk voor preventie en een gezonde leefomgeving en voor samenwerking met de stad. “We moeten echt luisteren naar wat er leeft in de wijk. Niemand zou zich zorgen hoeven te maken over gezonde boodschappen of sportmogelijkheden.” Projecten van het LHSC spelen hierin een waardevolle rol, bijvoorbeeld met beweeggroepen in Leiden Zuidwest die samen met ouderen zijn opgezet. “Zulke initiatieven laten zien: de beste oplossingen komen uit de wijk zelf, van inwoners.”
Van kennis naar praktijk: leren in en met de stad
Leiden is al eeuwen een stad van kennis en innovatie. Maar die kennis krijgt pas maatschappelijke waarde als ze de inwoners bereikt, vindt Veltman. “Daar draagt het LHSC aan bij doordat het onderwijs, onderzoek en praktijk verbindt. Of het nu gaat om baanbrekend onderzoek op het Leiden Bio Science Park of mbo-studenten die de wijk ingaan, hier komt het samen.”
Daarom moet het beleid dicht bij mensen blijven, vindt ze. “Kennis moet niet over mensen tot stand komen, maar mét mensen. Ze moeten zich herkennen in wat we doen. Gezondheid mag geen abstract doel zijn, maar iets tastbaars in het dagelijks leven.”
Het living lab-principe is hierin leidend. “Dit betekent dat je samen leert, ontwikkelt en experimenteert. Niet in een experimentele omgeving, maar in de samenleving, in het echt.”
Ze hoopt dat het niet bij diverse projecten blijft, maar leidt tot langdurige samenwerkingen met onderzoekers, studenten, bewoners, wijkteams, ondernemers en verenigingen. Veltman: “Dat we samen nieuwe manieren van leren en samenwerken vormgeven, als kennisstad.”
Daarom is Hét Leids Kennisfestival op 28 juni ook voor iedereen: inwoners en professionals. Gezondheid speelt immers in ieders leven een rol. “Tijdens het festival willen we met minicolleges, workshops en inspirerende sprekers volop ruimte bieden om ideeën uit te wisselen over gezondheid en welzijn. Om zo mensen aan het denken te zetten dat je gezondheid je leven lang aandacht vraagt. “Ik nodig dan ook iedereen van harte uit om te komen en mee te denken over wat een gezonde stad voor hén betekent.”
Samen op weg naar een gezondere stad
Goede samenwerking is essentieel, maar komt niet vanzelf. “Het vraagt tijd, vertrouwen en gedeeld eigenaarschap”, benadrukt Veltman. Juist daarom waardeert ze initiatieven als de Kenniscafés, waar professionals uit zorg en welzijn elkaar kunnen ontmoeten en inspireren. “Daar ontstaan relaties die verdergaan dan een project. Zo bouwt het LHSC aan een netwerk dat in beweging blijft.”
“Daarin onderscheidt het LHSC zich denk ik ook omdat het actiegericht is. Iets wordt gedaan en vervolgens wordt ervan geleerd. Er wordt vaak gepraat over bewezen interventies, maar in Leiden zie je ze in de praktijk ontstaan. Wat dat betreft, zie ik nu al de eerste vonken van iets moois. En ik ben ervan overtuigd dat we iets blijvends neerzetten met het LSHC.”
Als ze vijf jaar vooruitkijkt, hoopt Veltman dat gezondheid in Leiden iets is wat mensen samen dragen. “Dat professionals die van school komen, ruimte voelen om samen te werken, te experimenteren en het werk zo in te richten dat het beter wordt voor de inwoner én voor henzelf. Dat gezondheid onderdeel wordt van hoe we samenleven: op school, op het werk, in de wijk.”
