Leidse Lessen: Leystede laat zien wat onderwijs bijzonder maakt.
In 2025 is Leiden een heel jaar lang Nationale Onderwijsstad – een unieke kans om het Leidse onderwijs in al zijn kracht te laten zien. Met de campagne Leidse Lessen: de mensen die het verschil maken in het onderwijs zetten we elke maand de spotlight op degenen die het elke dag mogelijk maken: leraren, conciërges, onderwijsassistenten, directeuren en andere stille krachten. Samen met Gemeente Leiden, het Leiden Education Fieldlab (LEF) en Leiden Kennisstad vieren we hun inzet, dele we hun verhalen en laten we zien hoe zij de toekomst van de stad helpen vormen. Deze maand staat Leystede in de spotlight – een school waar respect, inclusie en kansen voor iedereen centraal staan.
In het zonnetje: Leystede VSO & Beroepscollege
Leystede is een unieke samenwerking van twee scholen onder één dak: het Beroepscollege en het Voortgezet Speciaal Onderwijs (Vso) Leystede.
Het Beroepscollege Leystede is ontstaan uit een samenwerking tussen de vmbo-opleidingen van het Bonaventuracollege en het Visser ’t Hooft Lyceum. Hier worden alle leerwegen van het vmbo aangeboden. Bij Vso Leystede volgen leerlingen met een fysieke beperking, een chronische ziekte of een niet-aangeboren hersenletsel een basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte of theoretische leerweg van het vmbo.
Wat deze samenwerking bijzonder maakt? Leerlingen uit regulier en speciaal onderwijs ontmoeten elkaar dagelijks. Ze houden samen pauzes, vieren feesten en – waar mogelijk – volgen ze lessen in dezelfde klas. Het is onderwijs dat letterlijk muren doorbreekt.
Tijdens ons bezoek aan Leystede waren we direct onder de indruk. Het nieuwe gebouw in het Leidse Houtkwartier is licht en modern, met een ruime gezamenlijke kantine waar leerlingen elkaar ontmoeten. Het gebouw is zodanig ingericht dat alle leerlingen zich er vrij en zelfstandig kunnen bewegen. Bovenin bruisen de praktijklokalen – van horeca tot techniek – van de activiteit.
Twee scholen, één missie- “Denk in mogelijkheden, niet in beperkingen”
Bij Leystede delen het Beroepscollege en het Vso niet alleen een gebouw, maar ook een duidelijke missie. Directeur van het Vso Carla Reijners en teamleider van het Beroepscollege Helen van Heeringen zijn dagelijks bezig om de samenwerking verder vorm te geven.
“Ons grootste doel is dat leerlingen hun plek vinden in de maatschappij en leren om bewuste keuzes te maken, rekening houdend met anderen. Dat geldt voor alle leerlingen, regulier en speciaal. We willen hen toerusten voor de toekomst,” vertelt Carla.
Helen ziet dat in de praktijk terug: “En daarbij hoort praktijkgericht leren. We kijken vooral naar mogelijkheden in plaats van beperkingen. In de bovenbouw laten we leerlingen steeds vaker samen praktijklessen volgen. Soms met extra ondersteuning, en dat werkt goed.”
Samen experimenteren ze met nieuwe vormen, zoals duo-docentschap: een Vso-docent en een docent van het Beroepscollege die samen een klas lesgeven. “Dat is niet alleen leerzaam voor leerlingen, maar ook voor ons team,” aldus Helen.
De kracht van de docenten
Sebastian ziet dagelijks hoe zijn collega’s in de praktijkvakken zoeken naar manieren om leerlingen met extra ondersteuning toch mee te laten doen. Voor hem zit de kracht van Leystede juist in die houding: niet blijven hangen in beperkingen, maar steeds weer kijken naar wat wél mogelijk is.
Marije benadrukt dat inclusie verder gaat dan leerlingen met een zichtbare beperking. Ook jongeren die thuis met problemen te maken hebben, of die minder snel hun plek vinden op school, hebben extra aandacht nodig. Voor haar betekent inclusief onderwijs dat elke leerling zich veilig en gezien voelt, ongeacht de situatie.
Rosanne brengt een persoonlijke dimensie in. Vanuit haar eigen ervaring als vmbo-leerling weet ze hoe groot het verschil kan zijn wanneer iemand vertrouwen in je uitspreekt. Dat gevoel geeft zij nu door aan haar leerlingen: laten zien dat ieders doelen haalbaar zijn, mits je de juiste steun krijgt.
Annemijn laat zich inspireren door een geschiedenisdocent die ooit met passie en persoonlijke aandacht voor de klas stond. Dat voorbeeld volgt ze nu zelf, vooral in de momenten waarop ze één-op-één met een leerling werkt. Het vertrouwen dat je dan kunt geven, zegt ze, kan precies het duwtje zijn dat iemand nodig heeft.
Samen laten de docenten zien dat de kracht van Leystede niet alleen in de organisatie zit, maar vooral in de houding van de mensen die er werken. Hun betrokkenheid en geloof in de mogelijkheden van iedere leerling maken de school tot een plek waar leren méér is dan kennis opdoen: het is een ervaring die jongeren helpt groeien, zowel in zelfvertrouwen als in toekomstperspectief.
Leerlingen zien geen labels
Leystede is een school waar leerlingen van regulier vmbo en Vso samenkomen. In gesprekken met Roan (16, klas 3 kader), Abdul (15, vmbo 2), Rosalie (klas 3E), Milana (3D) en Tess (2D) werd duidelijk hoe zij dit ervaren. Roan waardeert vooral de steun van zijn docenten, terwijl Abdul geniet van de vele nieuwe vakken en activiteiten die hij op zijn vorige school niet had. Hij merkt hoe bijzonder het is dat regulier en speciaal onderwijs hier samenkomen. De meiden benadrukken juist de gezellige sfeer en het nieuwe, overzichtelijke gebouw. Samen lessen volgen en samenwerken verloopt volgens hen vanzelfsprekend: soms is het druk of uitdagend, maar leerlingen leren veel van elkaar en ervaren nauwelijks verschil tussen Vso en regulier. Hoogtepunten zijn er ook: sportdagen, schoolfeesten, pauzes en vakken die aansluiten bij hun interesses. Wat de leerlingen bindt, is hun gevoel dat Leystede een school is waar je jezelf mag zijn en waar iedereen gelijkwaardig wordt behandeld. Voor hen zijn labels niet belangrijk: het gaat erom dat je samen leert, plezier hebt en je talenten ontwikkelt.
Tips voor andere scholen
Wat zouden Carla en Helen andere scholen aanraden die inclusiever willen werken? Helen benadrukt vooral dat je gewoon moet beginnen. Start klein, bijvoorbeeld met één of twee leerlingen die meedoen aan een vak in het reguliere onderwijs. Als dat goed gaat, kun je stap voor stap uitbreiden. Carla vult aan dat de grootste belemmering vaak niet bij de leerlingen ligt, maar bij het denken van volwassenen. “De grootste handicap is denken in beperkingen. Draai het om: denk in mogelijkheden.” Volgens haar is samenwerking de sleutel. Op Leystede gebeurt dat onder meer via LEF en binnenkort ook via Ontwikkelkracht, waar scholen van elkaar leren en inspiratie opdoen.
Vier mee de kracht van het Leidse onderwijs
Met Leidse Lessen vieren we onderwijs zoals het is: menselijk, inspirerend en vol verhalen. Leystede is een prachtig voorbeeld van hoe onderwijs wordt als het gedragen wordt door een betrokken team dat echt om de leerlingen geeft.
Ook jij kunt meedoen aan deze campagne! Ken jij een onderwijsmedewerker of school die voor jou het verschil heeft gemaakt? Deel jouw verhaal!
📩 Mail naar: leidenonderwijsstad@hetlef.nl
“Samen er dwars doorheen. Dat is de kracht van Leiden.”
Deze serie is onderdeel van de campagne “Leidse Lessen: de mensen die het verschil maken in het onderwijs”, binnen het programma Leiden Nationale Onderwijsstad 2025.